1915. Urteko Bilduma
Domingo Ouret 1914eko Urriaren 8an mobilizatua da eta 144.
infanteriako erregimentea Bordalen .Erregimenta frentera igaiten da 1915eko
Otsailaren 9an Marneko departamenduan.Bere karnetan Domingo ekipamendua
ren pisuaz plenitzen da; Ez da harritzeko
dakigunean Zakua 30 kilo baino gehiago pisa zezakeela!
Hasieratik eskuaraz soilik idatzia, Domingok frantsesez segitzen du
haren karneta.
Hizkuntza traketsa da, dudarik gabe, gerlaren hastapenean,
Frantsesa gaizki menperatzen baitu beste hain bat soldadu bezala.
Gai hori hunkitzean, Aitatxik sobera zailtasunik gabe eskuaraz zein frantsesez
idazten duela azpimarragarria da.
Pentsatazen ahal dugu haren egonaldia fraideen artea, mutil gisa, egoera hori
esplikatzen ahal duela.
Hilabete oso bat pasatzen dute Baslieux-les-fismesen, herri ttiki batean, ez
lehen lerroan, baina aski hurbil kanioi bonbardaketak aditzeko (otsailaren 14,
15, 17a). Hasieran aktibitateak ibilaldiak ariketak maniobrak eta bide konponketen
artean banatzen da.
Hegazkin baten tiroketa aipatzen du; 1915
gara, eta hegazkinen erabilpen militarra hasieran dago, eta ez litake harrigarri
Domingo aire gerlako lehenetariko biktima baten lekukoa izatea; dena den gertakari
hori aski exepzionala da karnetan markatua izateko.
Domingo erregimentetik kanbiazen da, 144.RItik 170RIra.
144.R.I.ren basea Bordale bazen, 170. Epinalen da. Aipagarria da Domingo ez
dela sekulan Baionako 49.R.I.an afektatua izan, eskualdun gehienak bezala. Gerlaren
hasieran, erregimentiak
eskualdeka antolatuak baziren, aski fite galtzeen ordezkatze beharrak eta goi
agintearen soldaduen nahasteko nahiak egoera hori amaitzen dute. Hala ere Domingo
ez da Eskualdun bakarra eta harremanetan direla
ageri da .
Apirilaren 2an haren erregimentiarekin batera, lau
soldaduen fusilamenduaren lekukoa da. Ez du beste komentariorik egiten,
eta ez dugu sekulan jakinen gizon gaixo horiek zer egin zuten.
Hori zen bederen uste nuena, zinez gomendatzen dizuedan http://www.pages14-18.com gunearen forumean ibili arte; han galde egin nuen ba ote zen molde bat lau fusilatu hoiei buruzko xehetasun batzuk .Rolland Denisek gerlako fusilatuei buruzko datu base bat eraiki du, eta erran dit egun horretan eta leku horretan (Saint Armand-en), 4 izen zituela, Anniek deiturei izen bat gehitu die eta haien ehorzketa lekua gaineratu du:
Marvelay Lucien 174è RIkoa, Pillet 72è RI, Cailleretz Joseph Charles 8è RI-koa eta Gérard Louis Joseph 12è RI.koaHaien postua etsaiaren presentziaren aintzinean abandonatzea leporatu zaiote eta
Vitry le François-ko hezurtegian lurperatuak dira; Horra Rolland Denis-k diona afera horri buruz:
"Les lieux de sépultures signalés par Annie confirme bien qu'il s'agit de l'affaire signalée par Xan Berasategui.
Le général Bach ne parle pas de cette affaire dans son livre Il est certain que nous sommes en pleine période de répression-bavure mais la particularité de cette affaire est que ces hommes appartiennent à 4 unités différentes. Les infractions relevées contre eux sont à des dates différentes (entre le 24 février et le 13 mars), ce n'est donc pas un jugement à chaud. Ils sont tous jugés le même jour (1er avril) par le tribunal de la 4e armée. ce qui n'est pas très courrant, le conseil de guerre siège normalement à la division. Tout cela suggère des "cas graves", au sens de l'époque évidemment."
Apirilako hilabetea Courtisols herrian pasatu eta, apirilaren 30ean, 170. infanteriako
erregimentia lehen lerrorat igaiten da Eparges
gudu lekuan Verdunetik hurbil, Calonneko trintxeran zehazten digu
170.erregimentuaren historiko ofiziala. Domingok ez du komentario berezirik egiten, baina haren izia
asmatzen ahal dugu .
Lehen enfrentemendu gogorra Maiatzaren 5ean iragaiten da; horra erregimentiako
historiko ofizialak kontatzen diguna: "Maiatzaren 5ean, 170.k gure lerroen
aurkako etsaiaren eraso azkar bat gelditzen du, gaitzeko bonbardaketa bat jasan
ondoren."Domnigok gauza bera kondatzen digu, erregimentiaren erdia baino gehiago
(hau da 1 500 gizon baino gehiago)
galdua dela (hilak eta presoak) gehituz.
Verdunen 8 eguneko pausa batez gozatu eta gero (Domingo
dutxa bero bat hartzen du!),
170.a Iparrera doa eta Artoiseko frentean instalatzen da, lehen ofentsiba
garaian , Notre Dame de Loretten aintzinean ziren trintxeretan.
Ailegatzen den egunean, Domingo beste
hegazkinen arteko borroka baten lekukoa da.
Biharamunean, hau da maiatzaren 21, 22an eta bereziki
23an, Domingok infernua ezagutzen du; Artoiseko lehen erasoaren erdi erdian,
170.a erasotzen du 21ean, kontra eraso bat jasaiten du 22an, eta berriz erasora
doa 23an...bilana ikaragarria da: Lehen egunean Aitatxik trintxereen eta 300
aleman preso aipatzen baldin baditu, 22an kontra erasoa gelditzea lortzen dute,
500 preso eginez; denbora berean Domingok 3 konpanien (hau da 600 gizon)
deuseztatzea zehazten du.
Baina txarrena etortzekoa da: maiatzaren 23an igandearekin 14'35etan
erregimentua berriz ere erasora doa bonbardaketa luze bat jasan eta gero: 6
trintxerak hartzen dituzte, baina galtzeak handiak dira, eta Domingo sarraski
eguna aipatzen du...
17'30 Obus bat lehertzen da eta hiltzen ditu domingoren inguruan ziren 10
adixkidea; Aitatxi bizirik gelditzen den bakarra, bizkarran larriki zauritua da
"poste de secours"delakora joaten da bere medioz eta han flakatzen
da.
Biharamunean, erregimentuak berriz ere atakatzen du; Domingo aldiz, automobilez
Houlgaterat, Normandiako kostaldean, joaten da gurutze gorriko ospitale
baterat.
Kasik hilabete oso batez kolpatua sendatzen da (Maiatzaren
26etik ekainaren 21 arte).
Asmatzen ahal dugu trintxeretako infernua ezagutu ondotik, Houlgate, kostaldeko
hiri goxoa, paradisuaren itxura izan behar duela.
ekainaren 21ean Majorek Ouret soldadua ateratzeko prest dela
deliberatzen du eta permisione bat eskainia zaio.
Bidaian zehar, geldialdi bat egiten du Hirinagusian. Parise deskubritzen du
lehen aldokotz, harritua da eta bereziki "lurpeko tranbia" aipatzen
du.
Bigarren geldialdian Bordalen iragaiten da; han ezagun batzuk bisitatzen ditu
eta partikulazki, bistan dena haren Ama, Marie Ouret
Ekainaren 24ean, Domingo Suhuskunerat arribatzen da eta etxekoekin elgartzen
da: 6 hilabete eta zauri larri eta gero, Domingo Ouret lehen aldikotz sartzen
da etxerat.
Permisionea 10 egun irauten du eta haren zoriona ageri da. Joateko ordua hurbiltzen
da eta haren otoitzetan, luzapen bat eskatzen du txeko lanen bukatzeko...errexa
da asmatzea ez dela hori arrazoin bakarra.
Uztailaren 3an Dominique Ouret Epinala buruz joaten da han baita 170. erregimentuaren
basea; bidaiak 55 oren irauten du!
Han bertan, Domingok uda osoa baino gehiago pasatzen du, irailaren
25 arte hain zuzen. Ez du fitxik egiten, eta aktibitateak kazernako biziari
lotuak diren eginbeharrak dira (guardiak, korbeak, tiro ariketak eta abar...).
Frentera buruz joaten diren soldadoen irtetzeek (eta haien artean ez izateko
bozkariak) dituzte Domingoren bizi monotonoa erritmoa tartekatzen.
Baina gerlak segitzen du, eskutitz itzuli batek konpreniarazten dio ezagun baten
hiltzea.
baina lasaialdi hori ezin zen betirako izan, eta 1915 buruilaren
24ean, Domingok frentera itzultzeko agindua
eskuratzen du. Haren erregimentuaren gana doa Champagna buruz, hau da frantses
erasoaren erdi erdian.
Eraso orokorra buruilaren 26an hasten da eta frantsesen soldaduen kopurua alemandarrena
baino 4 aldiz garrantzitsuagoa da. Hasiera ongi pasatzen da frantsesentzat eta
Domingok, frentera buruz joaki den treinean, horren berri badu. 27an
frantses kanoi ukaldiak aipatzen ditu, baina lehen lerrora heltzean 29an, kolpatu
kopuru ikaragarria baizik ez du aipatzen, eta nahiz 30ean, frantsesak
aintzinatu direla adierazten daukun, erasoa dagoeneko huts egin du; ALemanek
aspaldi erasoaren jakinean dira, eta bigarren lerroa fermuki atxikitzen dute,
eta noiztenka kontra eraso gogor batzu bultzatzen dituzte Urriaren 2an Aitatxik
jasan behar duen bezala. Ondoko egunetan, Ouret soldadua erasoaren infernuan
bete betean sartua da; zeruko bonbardaketa
batek kasik hiltzen du;
Urriaren 5ean eta lehen aldikotz, Domingok gazeko
bonbardaketa bat aipatzen dauku, "obus pozoinduak" izendatzen
du agertu berri den arma hori. Urriaren 8an aipatzen digu 1
000 gizonen galtzea 170. erregimentuan! Harat afektatuak dira xiloak betetzeko,bestalde lehen aldikotz, Domingok, bizia salbatu nahian, zauri garbi bat eskatzen du bere otoitzetan;
Erregimentuaren historiko ofizialak aipatzen du gertakari hori eta benetan balio
du irakurtzea: "Depuis
le 2, il a été soumis à un bombardement violent;
mais rien n'arrête
son élan et, en dépit de tous les obstacles et de la résistance
ennemie, il atteint rapidement la gare de Somme-Py. Malheureusement les troupes
voisines sont arrêtées par les défenses insuffisamment,
détruites; le 170e s'enfonce comme une flèche dans les lignes
ennemies; une contre-attaque le contourne et le coupe des lignes françaises.
La gare de Somme-Py doit être abandonnée après une superbe
résistance".
Egun berean, Domingok galde egiten du lehen aldikotz haren otoitzetan zauri
ttiki bat infernu eta heriotzatik urruntzeko.
170. pausatzera igorria da 11, 12 eta 13an; hortik aintzinat, ez da gehiago
erasorik aipatzen baizik eta bederen frantsesen aldetik lerroa atxikitzen; Aitatxik
bereziki bonbardaketak eta pairatzen duen hotza aipatzen du.
Beste soldado guziak bezala guardia txandetaz postu aintzinatuetan tematzen
da: 24ean, bi oren terdiko txanda bat aipatzen
du etsaiatik 30 metrotara!
Molde berean iragaiten da Azaroa hilabetea: hotza, karroina, eta lehen lerrokoko guardiak...
Azaroaren 22an, 170. erregimenta ordezkatua da, eta 354.ak dio lekua hartzen. Egun berean Domingok hegazkinen arteko borroka handia deskribatzen digu.
Bigarren lerroan, soldadoak pausatzen dira; Domingok lasto garbia preziatzen du, eta erreski asmatzen ahal dugu burutik pasatzen zaiona beste bi erregimenta lehen lerrotik jausten ikusten dutenean lohiez beterik.
abenduaren
6an clairon izateko examina lortzen du.
Abendoaren 9, 10 eta 11an erregimentua mugitzen da: 3 eguneko ibilaldia egiten du, hau da 70 km, eta Brillon herrian kantonatua da, Bar-le -Duc hiriaren ondoan, eta hortxet gelditzen da urtearen bukaera arte.